کیومرث سبحانی[۱]،  علی دودمان کوشکی،[۲] علی سلیمی [۳]

چکیده

از مهمترین روش­هایِ شناختِ معنایِ واژه در زبان، استفاده وکمک­گیری از هم‏نشینان و جانشینان آن واژه است؛ دانش معناشناسی با توجه به روابط هم‌نشینی و جانشینی می‏تواند دیدگاه قرآن را درباره مفاهیم عقلی دین تبیین کند و تا حدّ زیادی از خود رأی‌ها و اعمال نظرهای جانبدارانه جلوگیری نماید. ازدیدگاه لغت شناسان، ظلم قرار دادن چیزی در غیر جایگاه خویش است؛ اما واژه ظلم در فرهنگ قرآن با توجه به همنشین شدن با کلمات دیگر، گستره معنایی وسیعی یافته، وکاربردها و مصداق­های گوناگونی به خود گرفته است این مقاله، سعی بر آن دارد که با بهره­گیری از اصول کلی معناشناسی و به ویژه با استفاده از شناسایی هم­نشینان و جانشینان واژه ظلم، وگستره معنایی آن در فرهنگ قرآنی، مفاهیم نو و کارآمد را استخراج و استنباط نماید و ارتباط معنایی آنها را دریابد وچرایی جانشینی این واژگاه را به جای ظلم بیان کند و چراغی روشن در فرا راه پژوهشگران علوم اسلامی فرا نهد، بنابراین از همنشینان ظلم به واژه‏های شرک، افتری، أعرَضَ، صدَّ و از جانشینان آن به واژه‏های بغی، فَسَدَ وطغی وقسط توجه شده است. در نوشتار توصيفي-تحليلي حاضر، ماده ي ظلم بر اساس رويكرد معناشناسي بر دو محور همنشيني و جانشيني مورد بررسي قرار گرفته و مؤلّفه هاي معنايي آن بيان شده است.

واژگان کلیدی: قرآن، زبان شناسی، معناشناسی، ظلم، همنشینی و جانشینی

[۱]– کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی کرمانشاه .   

[۲]– استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی کرمانشاه  Bolook5@ yahoo.com

[۳]– استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی کرمانشاه salimi1390@yahoo.com