آزیتا شهبازی[۱]

محمّدمهدی کریمی نیا[۲]

چکیده

تحقق جامعه سعادتمند اسلامی از آرمان‌های بنیادین ادیان الهی و به‌ویژه اسلام است؛ جامعه‌ای که در آن، عدالت، معنویت، و رشد انسانی به‌صورت هم‌زمان تحقق یافته و همه‌ی ابعاد حیات فردی و اجتماعی در مسیر قرب الهی سامان می‌گیرد. در متون وحیانی، به‌ویژه قرآن کریم و روایات معصومان (علیهم‌السلام)، جامعه مطلوب نه صرفاً مجموعه‌ای از روابط انسانی، بلکه نظامی الهی ـ انسانی معرفی شده است که غایت آن، تحقق عبودیت، عدالت اجتماعی و آرامش معنوی است. پژوهش حاضر با هدف تبیین علمی و نظام‌مند شاخص‌های جامعه سعادتمند اسلامی و با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر پایه داده‌های کتابخانه‌ای، به تحلیل نصوص قرآنی و روایی پرداخته است. در این تحقیق، پس از تبیین مفهوم جامعه مطلوب، دو مؤلفه‌ی اصلیِ عدالت و معنویت به‌عنوان ارکان سعادت جمعی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که عدالت در نظام اجتماعی اسلام، نه صرفاً به معنای توزیع متوازن منابع مادی، بلکه ناظر به برقراری تعادل وجودی میان انسان و هستی است؛ و معنویت نیز در پرتو ایمان و عمل صالح، روح جامعه را از درون زنده نگاه می‌دارد. از نگاه آیات و روایات، هرگاه ایمان، عدالت و معنویت در جامعه‌ای نهادینه گردد، زمینه‌ی پیشرفت علمی، فرهنگی و اقتصادی نیز به‌طور طبیعی فراهم می‌شود و انسان‌ها در مسیر کمال الهی و آرامش اجتماعی گام برمی‌دارند. در نتیجه، الگوی جامعه سعادتمند اسلامی بر مبنای پیوند عدالت و معنویت، الگویی جامع برای سامان‌دهی جامعه‌ی معاصر بر اساس تعالیم وحیانی ارائه می‌دهد.

واژگان کلیدی: جامعه مطلوب، جامعه سعادتمند، عدالت اجتماعی، معنویت، ارزش اخلاقی، نصوص دینی.

[۱]. سطح سه حوزوی (کارشناسی ارشد)، رشته تفسیر و علوم قرآنی، از حوزه علمیّه خواهران امام خامنه ای (حفظه الله)، شهر کرمانشاه، استان کرمانشاه، پژوهشگر و فعّال فرهنگی، azishahbazi44@gmail.com

[۲]. استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، طلبه و پژوهشگر حوزه علمیّه قم، نویسنده مسؤول، kariminiya2003@yahoo.com // kariminia@quran.acir