دکتر سکینه رستگارمقدم ابراهیمیان[۱]
چکیده
ابن خلدون(۷۳۲ـ ۸۰۸هـ.ق) یکی از عالمان اهل سنت با زمینه تفکر کلام اشعری است که تألیفات زیادی در موضوعات گوناگون دارد. کتاب «مقدمه» از جمله مهمترین آثار وی است. ابن خلدون یکی از مهمترین مباحثی که در این کتاب مطرح ساخته ارائه چارچوبی برای مطالعه جوامع و تاریخ است که آن را «علم عُمران» نامیده است. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیل انجام پذیرفته است نشان می دهد ابن خلدون که اندیشه وی در بستر کلامی- معرفتی مذهب اشعریه پدید آمد و از زمینههای معرفتی مربوط به محیط و هم از مذهب متبوع وی؛ یعنی تفکر کلامی اشعریه و معتقدات کلی اهل سنت اثرپذیرفته است و علم عمران گرانبار از ریشههای کلامی اشعریه است. علم عمران مبتنی بر ارکان و مبانیای است که بر آن قائم می باشد. ابن خلدون رکن اصلی جوامع را «عصبیت» می داند، که هر جامعه ای بر محور عصبیت شکل می گیرد و قوام جوامع به این عنصر مهم است. بادیه نشینی و شهرنشینی، سنتهای الهی در جوامع بشری و حکومت و فرمانروایی از اساسی ترین آنهاست.
کلیدواژگان: ابن خلدون، مبانی، علم عمران، عصبیت، بادیه نشینی، سنتهای الهی، حکومت
[۱] – استادیار و عضو هيات علمي دانشگاه فرهنگیان
