دكتر سيد حسن اماميان[۱]
چكيده
دو ركن اصلى معامله، كالا و ثمن است، كه ممكن است نقد يا دين باشند. بر اين اساس، براى معامله به اعتبار نقد يا دين بودن كالا و ثمن چهار حالت متصور است:
۱ ـ بيع نقد (حالّ) : بيعى است كه ثمن و مبيع هر دو نقد (حالّ) باشند.
۲ ـ بيع نسيه : بيعى است كه ثمن موجّل و مبيع نقد باشد.
۳ ـ بيع سلف (سلم) : بيعى است كه ثمن نقد و مبيع موجّل باشد.
۴ ـ بيع كالى به كالى : بيعى كه ثمن و مبيع هر دو موجّل باشند كه گاه از اين نوع معامله به بيع دين به دين تعبير مىشود.
اختلافى در حليت بيع نقد، نسيه و سلف وجود ندارد، ولى در مورد بيع كالى به كالى ديدگاههاى مختلفى از سوى علما مطرح است كه برخى فتوى به حليت و برخى قايل به حرمت آن هستند، بيع دين، گونهاى ديگر از معاملات است كه در آن كالاى مورد معامله از جنس دين و قرض است، به اين صورت كه به عنوان مثال شخص وام گيرنده در صدد فروش وام بر آيد. و يكى از مصاديق آن بيع دين پولى (تنزيلى) بوده كه امروزه در حال رواج يافتن است و برخى از فقها آن را جايز شمرده و برخى حكم به عدم جواز نمودهاند.
كليد واژهها : بيع دين، بيع سلف، بيع كالى به كالى، بيع دين به دين، بيع دين پولى (تنزيلى).
[۱] – استادیار مدعو دانشگاه المصطفی العالمیه