زهرا سادات جادران[*]

چکیده

      شايعه، ترويج‏خبري ساختگي است كه بر پايه بزرگ‏نمايي، رعب‏آفريني و يا تحريف استوار است، در بيان چنين خبري، جنبه كم‏رنگي از حقيقت و يا تفسيري خلاف واقع از خبري صحيح گنجانده شده است. هدف از پخش چنين خبري، تأثير نهادن بر افكار عمومي، ملي، جهاني و يا نوعي دستيابي به اهداف سياسي، نظامي و يا اقتصادي در قلمرو يك كشور يا جهان است.

      به همین دلیل خداوند در قرآن کریم به این مطلب اشاره کرده و به شدت با آن مبارزه کرده  و احکام و مجازات سختی برای شایعه پردازان قرار داده است. شایعه دارای انواع گوناگون است که دراینجا ما به شایعاتی که درمورد پیامبر^{(صلی الله علیه و آله)} با عناوین مختلف  صورت گرفته اشاره می کنیم: الف. شایعه در مورد شهادت پیامبر ^{(صلی الله علیه و آله)}  ب. شایعه در مورد هتک حرمت (داستان افک)؛ ج. شایعه درمورد اجتماع وحمله دشمنان؛ د. شایعه درمورد شکست یا پیروزی مسلمانان؛ ح. شایعه درموردبی عدالتی پیامبر^{(صلی الله علیه و آله)} خ. شایعه در مورد زودباوری پیامبر^{(صلی الله علیه و آله)} که این شایعات اغلب توسط افراد منافق وکوردل در بین مسلمانان منتشر می شد که دین اسلام ما از هر گونه شایع پراکنی خصوصا ارجاف منع کرده است. چراکه در اثر شایعات بی اساس ممکن است نطام جامعه و اجتماع به خطر بیافتد شایعه پراکنی درجامعه اثراتی داردکه عبارتند از: ۱- جنگ روانی و اضطراب و نگرانی یکی از میوه های تلخ شایعه در جامعه است؛ ۲-  تشدید کینه ها، خصومت ها و تفرقه و تضاد در میان افراد؛ ۳-  اوج گیری رذایل اخلاقی از جمله: اخلاق ناروای غیبت، دروغ، افتراء وغیره؛ ۴-  روحیه بدخواهی و تقویت روحیه انتقام جوئی؛ ۵- حریم شکنی و نادیده گرفتن حرمت افراد و زیرپا رفتن بسیاری از مؤلفه ها و قوانین اخلاقی و اجتماعی؛ ۶-  به مخاطره افتادن انتظام اجتماعی؛ ۷-  تضعیف روحیه دگردوستی، فداکاری و مؤلفه های اتحاد، یگانگی و حس اخوت.

واژگان کلیدی: ارجاف ،شایعه ،قرآن ،کفار، مرجف.

[*]. سطح سه (کارشناسی ارشد)، رشته فقه و اصول، از مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، استاد راهنما و مدرّس دروس حوزوی در مدرسه علمیه خواهران الزهراء (س)، شوش دانیال، استان خوزستان، ایران، پژوهشگر و فعّال فرهنگی. Kariminiya2003@yahoo.com