عبّاس نصیری[۱]

مجتبی جمالی[۲]

محمّدرضا جمالی[۳]

محمّدمهدی کریمی نیا[۴]

چکیده:                                                                         

  جعل، حیله و تزویر از جمله جرایمی هستند که همواره آسايش عمومي را سلب کرده و به اعتماد عمومي لطمه وارد کرده است؛ به گونه ای که اعتماد افراد جامعه که بزرگترین سرمایه اجتماعی محسوب می شود را خدشه دار کرده است. در خصوص ماهیت و عناصر تشكيل دهنده، مصاديق و احكام ماهوي رفتار های متقلبانه و متزورانه در بین فقها اختلاف نظر وجود دارد. در حقوق هم در رابطه با جعل و تزویر بحث های فراوان شده است؛ به گونه ای که جعل نوعی غصب و استیلا بر مال غیر به حساب آمده که به نظر برخي از فقهاي امامیه این نوع استیلا بر مال غیر، موجب ضمان متصرِّف، نسبت به عین مال و منافع آن در زمان تصرف مي شود. جعل و رفتارهای متقلبانه از مصادیق حیله های نامشروع است؛ یعنی اکثر فقها رفتار های متقلّبانه را تحت عنوان کلی احتیال مورد بررسی قرار داده اند و برای آن، مجازات تعزیر را قائل شده اند و تعدادی زیادی از آیات قرآن و روایات وجود دارد که بر حرمت حیله های نامشروع دلالت دارد. بنابراین از نظر شرع هر حیله ای که مصداق تدلیس و یا تقلب باشد حرام می باشد.

کلید واژه: جعل، تزویر، حیله، جرم، تقلّب، فقه، حقوق

[۱].  کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، از دانشگاه آزاد واحد خمین، استان مرکزی، ایران، و کارشناس تصادفات، مدرّس و نویسنده مسؤول، nasiriabbas69@gmail.com

[۲]. کارشناس ارشد، رشته حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خمین، استان مرکزی، ایران، مدرّس، nasiriabbas69@gmail.com

[۳]. کارشناسی ارشد، رشته حقوق، پژوهشگر و نویسنده، nasiriabbas69@gmail.com

[۴]. استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، طلبه و پژوهشگر حوزه علمیه قم، استان قم، ایران، kariminia@quran.ac.ir