علیرضا شایانی[۱]

چکیده

در این مقاله، ابتدا، تعریفی از قصاص ارائه شده، تا از حیث مفهومی، آشنایی اجمالی حاصل شود. موضوع اصلی مقاله، اختلاف میان فقیهان اسلامی و مضمون ماده ۳۰۴ قانون مجازات اسلامی ایران، مصوّب ۱۳۹۲ش. است. ضمن ذکر این ماده قانونی، به دلیل های آن اشاره شده که عبارت است از: ۱. کتاب (سوره مائده، آیه ۴۵)؛ ۲. سنّت (روایت)؛ ۳. اجماع. با وجود این ادله، به قصاصِ شخص بالغ، حکم شده است. آن گاه دیدگاه آیت الله سیّدابوالقاسم خوئی آمده که معتقد به عدم قصاص شخص بالغ اند. دیدگاه ایشان، لوازم، آثار و احکامی را در پی دارد که از جمله آن، سوء استفاده اشخاص، از کودکان و افراد نابالغ است؛ چه این که ضمانت اجرا از بین رفته و فاقد بازدارندگی است. عمده و تنها دلیل آیت الله خوئی، صحیحه ابی بصیر می باشد که این صحیحه، در مورد شخص مجنون است، ولی با وحدت ملاک و تنقیح مناط، حکم موجود در روایت را به شخص نابالغ، سرایت داده اند. در ادامه، دیدگاه امام خمینی بیان شده که وی به قصاص شخصِ بالغ معتقد شده اند، ولی با این تکمله که ولیِّ مقتول، با گرفتن دیه، مصالحه کند. نیز به دیدگاه برخی فقیهان معاصر اشاره شده که عموماً بر قصاصِ شخص بالغ معتقد شده اند و در پایان از ولایت شخص مقتول، سخن به میان آمده است.

 کلیدواژه: قصاص، ماده ۳۰۴ قانون مجازات اسلام، روایت ابی بصیر، ولیّ مقتول.

[۱]. دارای مدرک سطح دو (کارشناسی)، رشته علوم حوزوی، محصّل مقطع سطح سه (کارشناسی ارشد)، رشته علوم حوزوی، و محصّل مقطع سطح دو (کارشناسی)، رشته فقه و حقوق اسلامی، مرکز تخصّصی حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، قم، استان قم، ایران، نویسنده مسؤول،

 alirezashayani123@gmail.com