عزیز عبادی[۱]
مریم عسگری[۲]
عارف مظلومی[۳]
امیرحسین عطارزاده[۴]
محمّدمهدی کریمی نیا[۵]
چکیده
زبان و سخن، ملاک و معیار عقل و انسانیت آدمی است. خداوند از آدمی خواسته است تا همواره نگهبان زبان خویش باشد و در پاسبانی از آن دمی کوتاهی نورزد؛ زیرا هر آن‌چه آدمی بر زبان می‌راند به نگهبانی از سوی خداوند ثبت و ضبط می‌شود و در دادگاه دادگر بدان رسیدگی شده و بازخواست می‌گردد. چنان که میزان ارزش گذاری وی نیز همین سخنان خواهد بود. آیا هر سکوتی از نظر اسلام درست است؟ در منابع دین اسلامی بر سکوت به عنوان یک راه حل برای تفکر و دوری از کلام باطل و بیهوده گفتن و در نهایت دور کننده شیطان و کمک کننده بر امر دین تاکید شده است. هدف از انجام این تحقیق، تبیین مصادیق سکوت از منظر اسلام است. نتیجه آن که سکوت گاهی مثبت و ممدوح، و گاهی منفی و مذموم می‌باشد. استفاده منطقی از آن، پسندیده و منشأ اثرات ارزشمندی برای انسان است. انتخاب نابجای آن نیز مذموم است و اثرات بدی دارد. منظور از سکوت در این پژوهش، تنها سکوت گفتاری نیست؛ بلکه هرگونه خودداری از واکنش حرکتی یا حتی پرهیز از واکنش احساسی و قلبی نیز سکوت نامیده شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و با جمع‌آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه‌ای انجام شده است. منابع مورد استفاده در این پژوهش، قرآن، نهج‌البلاغه، نظر صاحبان اندیشه و کتب حدیثی می‌باشد. این تحقیق با نگاهی متفاوت به بحث سکوت، آن را موضوع‌بندی و تحلیل نموده است. مباحثی هم‌چون مصادیق «سکوت منفی» و سکوت مثبت را مورد بررسی قرار داده است.
کلید واژه ها: قرآن کریم، تبیین، سکوت ممدوح، سکوت مذموم
[۱] . کارشناسی ارشد، رشته علوم قرآن و حدیث، مرکز پیام نور شهر اهواز، استان خوزستان، ایران، معلّم و فعّال فرهنگی، Azizarvand98@gmail.com
[۲] . سطح دو (کارشناسی)، رشته علوم حوزوی، حوزه علمیّه حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها)، شهرستان دلیجان، استان مرکزی، ایران، پژوهشگر و فعّال فرهنگی، maryamasgari7597@gmail.com
[۳] . طلبه پایه هفت حوزه علمیّه، پژوهشگر و فعّال فرهنگی، arefmazlomi1367@gmail.com
[۴] . کارشناسی ارشد، رشته علوم قرآن، دانشگاه یزد، استان یزد، ایران، پژوهشگر و فعّال فرهنگی، ah.attarzade@gmail.com
[۵] . استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، پژوهشگر و طلبه حوزه علمیّه قم، نویسنده مسؤول، kariminia@quran.ac.ir
