مرضیّه سلمانی زارچی[۱]
دکتر محمّدمهدی کریمی نیا[۲]
عمران منصوری طلب[۳]
عصمت الله فصیحی[۴]
چکیده
با توجّه به این که عنصر شأن یکی از مسائلی است که در ابواب فقهی کاربرد گسترده ای دارد و فقها، آن را در مسائلی چون خمس، زکات، نفقه، دیون و حج مطرح نموده اند، این سوال مطرح می شود که جایگاه و نقش شأن در فقه شیعه چیست و آیا فقه برای شأن مالی افراد ارزشی قائل است؟ از بررسی های بدست آمده چنین به نظر می رسد که واژه شأن ابتدا برای امور مهمّ و بزرگ به کار می رفته و سپس به مرتبه حقیقی و بعد به مقام و جایگاه اعتباری تغییر معنا پیدا کرده است. آنچه از آیات، روایات و سیره معصومان(ع) بدست می آید این است که تفاوت های مالی بین افراد درصورتی که به دلیل تفاوت استعدادها و توانایی های آنان باشد، امری طبیعی است و این به معنای برتری رتبه و مقام و منزلت وجایگاه و شأن مالی آنان نیست. آن چیزی که در کلمات فقها در ابواب مختلف فقه در رابطه با مسئله شأن به آن اشاره شده، ناشی از وجوب حفظ آبروی شخص مومن و نیاز افراد مختلف به امکانات و قاعده نفی عسر و حرج می باشد، بنابراین جامعه ای که مورد نظر اسلام است، جامعه ای به دور از تفریط(فقر) و افراط(اسراف و تبذیر) و فاصله طبقاتی است که همان جامعه قوامی (قرآنی) است که ملاک ارزش و برتری افراد در آن، تقوا می باشد و این با زهد و ساده زیستی منافاتی ندارد.
واژگان کلیدی: شأن، قوام، عرف، تکاثر، زهد، فقه.
[۱]. دارای دانش نامه سطح سه (کارشناسی ارشد) رشته فقه و اصول، و دارای دانشنامه سطح سه (کارشناسی ارشد) رشته تفسیر و علوم قرآن، اشتغال به سطح چهار (دکتری) رشته تفسیر تطبیقی، مدیر مؤسسه آموزش عالی امام خمینی، شهر بندر امام خمینی، استان خوزستان، ایران و استاد حوزه علمیّه در دروس ادبیات عرب، اخلاق و فقه و استاد دانشگاه آزاد واحد ماهشهر در دروس اخلاق و اندیشه اسلامی، مدیرمتوسطه اول مدرسه صدرا بندر امام خمینی،
ftmontazer1375@gmail.com
[۲]. استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، طلبه و پژوهشگر حوزه علمیّه قم، نویسنده مسؤول،
kariminia@quran.ac.ir
[۳]. دارای مدرک سطح سه (کارشناسی ارشد)، رشته فقه و اصول، حوزه علمیّه قم، طلبه سطح چهار (دکتری)، مدرّس حوزه علمیّه و استاد دانشگاه آزاد اسلامی، شهر بشاگرد، استان هرمزگان و استاد دانشگاه هرمزگان، شهر بندرعباس، استان هرمزگان، ایران، پژوهشگر و فعّال فرهنگی،
omranmansory6507@gmail.com
[۴]. کارشناسی ارشد، رشته فقه و حقوق قضایی، دانشگاه بین المللی جامعة المصطفی (ص) العالمیة، طلبه، پژوهشگر و فعّال فرهنگی،
kariminiya2003@yahoo.com
