مجتبی حکمت[۱]

مرتضی عسگری نژاد[۲]

 حامد یزدانی[۳]

 صادق طَهوری (نوروزی)[۴]

 محمّدمهدی کریمی نیا[۵]

چکیده

این که موضوع یا متعلّق حکم به صورت واقعی لحاظ شده است، یا موضوعات و متعلقات احکام شرعی، موضوعات معلومه است، نه واقع آنها، موضوع تحقیق این مقاله است. آیا ما در احکام شرعیه مکلّف به واقع هستیم و یا مکلَّف به ادراک و علم به واقع می باشیم؟ اصل اولی در عناوین، واقعی بودن آنها است و ادراک ما طریق به واقع است و نقشی در ترتّب حکم بر موضوعات ندارد و با مقدمات سه گانه اثبات خواهد شد که احکام مترتّب بر واقع می باشند و علم  ارزشش در کشف واقع است و تأثیری در ترتّب حکم ندارد. با بررسی فقهی مسائل دهگانه مشخص می شود که نمی توان به ضرس قاطع قائل شد به واقعی بودن موضوعات در ترتب احکام و نمی توان علم را همیشه طریقی دانست، بلکه در مواردی می توان علم به واقع را دخیل در ترتّب حکم دانست. البتّه منظور از علم در این مقاله، اعمّ از علم منطقی و ظنّ معتبر شرعی مثل بیّنه در موضوعات شرعی می باشد که با اعتبار شارع به منزله علم گردیده است.

واژگان کلیدی: قطع، واقع، ظنّ، واسطه در ثبوت، واسطه در اثبات

[۱]. دانش پژوه سطح سه (کارشناسی ارشد)، رشته فقه و اصول، حوزه علمیّه قم، استان قم، ایران، پژوهشگر و فعّال فرهنگی، نویسنده مسؤول، M.Hekmat0014@gmail.com

[۲]. دانش پژوه سطح سه (کارشناسی ارشد)، رشته فقه و اصول، حوزه علمیّه قم، استان قم، ایران، پژوهشگر و فعّال فرهنگی،Mortezaasgarinegad@gmail.com

[۳]. دانش پژوه سطح چهار (دکتری)، رشته فقه و اصول، حوزه علمیّه قم، استان قم، ایران، پژوهشگر و فعّال فرهنگی،  hamedyazdani3312@gmail.com

[۴]. دارای مدرک سطح چهار (دکتری)، رشته فقه و اصول، حوزه علمیّه قم، استاد دروس سطوح عالی و خارج، رشته فقه و اصول، در حوزه علمیّه
قم، استان قم، ایران، پژوهشگر، Sadegh.Tahori@gmail.com

[۵] . دارای مدرک سطح چهار (دکتری)، رشته فقه و اصول، حوزه علمیّه قم، و مدرک دکتری رشته «قرآن و علوم»، گرایش «قرآن و حقوق»، دانشگاه جامعة المصطفی (ص) العالمیّة، قم، استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، طلبه و پژوهشگر حوزه علمیّه قم، استان قم، ایران، kariminia@quran.ac.ir