سیّدمحمّدهادی رضوی خانکهدانی[۱]
محمود ملکیان[۲]
رضا پورمعین[۳]
محمد رادمرد[۴]
چکیده
با وجود اتفاق بر قبول قاعده غرور و حجیت آن نزد شیعه و سنی، در برخی شرائط آن اختلاف نظر وجود دارد؛ از جمله آنکه اگر غار و مغرور، هر دو، جاهل به فریب باشند، در این صورت برخی با استناد به این نکته که ریشه لغوی «غرور» که در مستندات این قاعده استفاد شده است، از عناوین قصدیه نبوده و بدون قصد نیز می‌تواند محقق شود، سعی بر آن داشته اند تا قاعده غرور را بدون توجه به سایر نکات اساسی بحث، شامل علم و جهل غار بدانند. اما در مقابل تعدادی از فقهاء با توجیه اشکال مذکور و خدشه در عمومیت ادله قاعده غرور نسبت به دو مورد مذکور، این قاعده را تنها شامل علم و قصد غار می‌دانند. به این شکل که گرچه غرور از افعال قصدیه نیست اما با وجود لوازمی که این واژه به همراه دارد، قصد و علم در فاعل آن، لازم می‌آید؛ زیرا دو عنوان «تزئین» و «اغفال» از لوازم دائمی غرور بوده و بدیهتا و عرفا این دو همراه با قصد هستند. با وجود قصد نیز اثبات علم، امری سهل بوده و در نهایت در تحقق عنوان غرور، دو شرط علم و قصد در شخص غار، از مسائل اساسی و غیرقابل انکار اند؛ گرچه در صورتی که گروه مقابل، این ادله را برای اثبات مدعای نگارنده کافی ندانند، شک در احراز موضوع و تردید در عمومیت عام نسبت به غارِ جاهل و ساهی، می‌تواند کفایت از هر گونه ادعای خلاف باشد.
کلید واژگان: اشتراط، غرور، غار، علم، قصد
[۱]. دانش‌پژوه مقطع درس خارج (دکتری)، رشته فقه و اصول، حوزه علمیّه قم، دارای مدرک کارشناسی، رشته حقوق، دانشگاه مفید قم، پژوهشگر فقه و حقوق،
smhadi.razavi1375@gmail.com
[۲]. دانش‌پژوه مقطع درس خارج (دکتری)، رشته فقه و اصول، حوزه علمیه قم، پژوهشگر فقه و حقوق،
smhadi.razavi1375@gmail.com
[۳]. دانش‌پژوه مقطع درس خارج (دکتری)، رشته فقه و اصول، دانش‌پژوه کارشناسی، رشته حقوق، مدرسه عالی قضاوت، قم، ایران، پژوهشگر فقه و حقوق،
rsimsari1377yahoo@gmail.com
[۴]. دانش‌پژوه مقطع درس خارج (دکتری)، رشته فقه و اصول، حوزه علمیه قم، ایران، پژوهشگر فقه و حقوق،
mohammadradmard1373@gmail.com
