قَالَ رسول الله صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ: إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ اَلثَّقَلَيْنِ مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِي كِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي وَ إِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ اَلْحَوْضَ .من دو چيز گرانبها را در ميان شما مى‌گذارم،و تا زمانى كه به آنان تمسّك جوييد گمراه نشويد:كتاب خدا و عترت من،و آن دو از هم جدا نمى‌شوند،تا در حوض بر من وارد شوند .(إرشاد القلوب،  ج ۱  ، ص ۳۱۶).

عاشق دلسوخته

مروری بر ارادت های خاص و خالصانه مرحوم آیت الله عندلیب به ساحت مقدس قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت(ع)

نوشته: دکتر حسین عندلیب

تلاوت روزانه قرآن کریم و تدبر و گریه

تلاوت روزانه قرآن کریم بخشی از برنامه مرحوم عندلیب بود. زمانی که در منزل بودند داخل اتاق قرآن و رحل را می گذاشتند و آیاتی از قرآن کریم را تلاوت می کردند و همراه با تدبر و گریه و ناله بود. بنده هم بعضی اوقات توفیق داشتم در محضر ایشان بودم به بنده تذکر میدادند و موعظه میکردند که به یاد آخرت باشید، قرآن را با تدبر بخوانید و وارد زندگی تان کنید. به این حدیث شریف اشاره میکردند که حضرت امیرالمومنین علی(ع) فرمودند: «الا لا خیر فی قراءه لیس فیها تدبر. بدانید در قرآن خواندنی که با تدبر همراه نباشد خیری نیست.». گریه های ایشان از خوف خدا خصوصا هنگامی که سوره واقعه را تلاوت می کردند یا آیاتی که درباره قیامت بود دیدنی و مثال زدنی بود. سیمای پرفروغ و نورانی و قطرات اشک های بر گونه جاری شده آن عالم ربانی در خاطر این کمترین می درخشد و حسرت فراوان بر آن حالات عرفانی و شهودی می برم.

تبرک به قرآن و کتب حدیث

بارها مشاهده می شد که به سطور و اوراق قرآن تبرک می جستند و بر سر و صورت خود می کشیدند. بر کتب احادیث دست می کشیدندو تبرک می جستند. از فرزند مرحوم حاج شیخ عباس قمی نیز نقل می کردند هر وقت مریض می شدند مرحوم حاج شیخ عباس قمی دست خود را به نوشته ها و احادیث و ادعیه می کشیدند و به سر و صورت بچه ها می کشیدند انها شفا می یافتند.

مداومت بر قرائت زیارت عاشورا

یکی دیگر از برنامه های معنوی مرحوم والد، مداومت بر قرائت زیارت عاشورا بود. دهه اول محرم و مناسبت های مختلف دیگر ایشان مداومت بر قرائت زیارت عاشورا داشتند. در مشکلات و سختی های پیش آمده نیز چله زیارت عاشورا بر می داشتند. جوان تر که بودند زیارت عاشورا را با صد لعن و صد سلام قرائت می کردند که به تعبیر ایشان اکسیر اعظم و حلّال مشکلات بود و توصیه ایشان در گرفتاری ها و مصائب هم چله زیارت عاشورا بود.

کیفیت مهم است نه کمیت

بخشی از فعالیت ها و اقدامات خالصانه مرحوم آیت الله شیخ محسن عندلیب صرف فعالیت های تبلیغی، منبر، موعظه و روضه خوانی می شد. ایشان از همان سال های اولیه طلبگی مقید بود در ایام تبلیغی به مناطق مختلف کشور سفر کرده و رسالت تبلیغی خود را انجام دهد. شهرها و روستاهای مختلفی از کشور مقصد فعالیت های تبلیغی ایشان بود اما بیشتر فعالیت های تبلیغی ایشان در شهرستان اراک بود. مردم ولایتمدار و حسینی شهر اراک خاطرات فراوانی از سخنرانی ها، وعظ و خطابه و روضه خوانی های این پیرغلام حضرت ابی عبدالله الحسین(ع) به یاد دارند. به طوری که ایشان به یکی از سخنرانان و وعاظ معروف شهر اراک مبدل شدند. اما این شهرت و معروفیت باعث تکبر و گوشه گیری ایشان از روضه های خانگی و جمعیت های به ظاهر اندک مستعمین نمی شدند. از یک روضه خانگی چند نفره تا جلسات چند هزار نفره، از جلسه روضه در خانه یک پیرزن باصفا و دلسوخته گرفته تا سخنرانی در مصلی شهر و سازمان ها و ادارات و نهادهای انقلابی و هیئات پرشور همگی برای این عاشق دلسوخته محترم، مبارک، یکسان وارزشمند بود. با این نیت که صاحب اصلی همه این جلسات ارباب بی کفن حضرت ابی عبدالله الحسین (علیه السلام) است هیچ یک از دعوت ها را رد نمیکرد و به هر طوری بود وقت خود را تنظیم می کرد تا جلسه روضه منعقد شود. البته بعضی مواقع مجالس بزرگ تر و مشهورتر را فدای جلسات کوچک تر می کرد. یک بار ایشان را برای سخنرانی در نهاد ریاست جمهوری دعوت کردند لکن همان روز به چند جلسه روضه خانگی قول داده بودند و صاحبان مجلس هم اصرار داشتند که خود ایشان سخنرانی و روضه خوانی کند یادم هست که پشت تلفن از آن مسئول هماهنگ کننده عذر خواهی کردند و گفتند نمی توانم زیر قولم بزنم. شاید اگر من بودم با خودم دو دوتا چهار تا میکردم و میگفتم فرصتی بهتر از این شاید تکرار نشود دعوت نهاد ریاست جمهوری را رد کنم بخاطر چند مجلس خانگی؟ اما اخلاص و تعهد ایشان مانع محاسبه گری های مادی و دنیوی بود. این رفتار که مجالس بزرگ و کوچک برای ایشان فرقی نمی کرد تبدیل به سیره مستمره ایشان بود و نشانگر این بود که کیفیت مهم است نه کمیت. حتی بعضی مواقع برخی جوانانی که با ایشان ارتباط زیادی داشتند و علاقه وافری داشتند میگفتند حاج آقا شما دیگر با این مقام و شهرت چرا روضه های کوچک خانگی را قبول میکنید؟ ایشان در پاسخ می گفتند در روضه های خانگی سرّی هست و عنایت ویژه ای است. از مرحوم حاج شیخ حسین کبیر تهرانی هم نقل می کردند که ایشان برای یک پیرزن در تهران روضه می خوانند و چند سال این برنامه ادامه داشت. یک روز با خود گفته بودند اخر روضه یک نفری چه فایده ای دارد؟ روز بعد هنگامی که روضه را شروع کرده بودند دیده بودند تمام منزل پر از خانم های چادر مشکی شد و بعد از روضه هم از این جمعیت شگفت زده شدند. از صاحب خانه پرسیدند این همه خانم چادری از کجا امدند؟ پیرزن با تعجب گفته بود؟ حاج اقا کسی امروز نیامد من فقط بودم. مرحوم کبیر تفسیرش این بود که این ها همه ملائکه بودند که در مجالس روضه حاضر میشوند و برای اینکه به ایشان نشان دهند چشمه ای و جلوه ای را به ایشان نشان داده بودند. این قضیه همیشه جلوی چشمان مرحوم عندلیب بود و با عنایت به اینکه ملائک و انبیاء و اولیاء در جلسات اهل بیت(ع) حاضر هستند هیچ وقت دنبال کمیت و تعداد شرکت کنندگان نبود.

احترام به پرچم اهل بیت(ع)

یکی از نکات درس آموز در سیره مرحوم عندلیب این بود که به نام مبارک اهل بیت(ع) که بر پرچم ها و دست نوشته ها نقش بسته بود بسیار احترام میکرد. از عمق جان اعتقاد به متبرک بودن پرچم های مزین به نام مبارک اهل بیت(ع) داشت و بارها بر این پرچم ها بوسه می زد و تبرک می جست. معمولا در منازل پرچم هایی به دیوارها نصب میکنند ایشان موقع استراحت پای خود را به سمتی که پرچم نصب شده بود دراز نمی کردند. البته درباره کتاب شریف قرآن کریم و کتاب های ادعیه و همچنین کتاب های علمی حوزوی هم همین احترام را داشتند و چه در اتاق شخصی و چه در کتابخانه پای خود را دراز نمی کردند.

خرید پرچم و تشویق به نصب پرچم

یکی از برنامه های فرهنگی تبلیغی که مورد توصیه ایشان بود نصب پرچم ها در مناسبت های ولادت و شهادت اهل بیت عصمت و طهارت بود. در برخی شهرها و روستاها با پول شخصی خود اقدام به خرید پرچم میکرد و به هیئات و خانه ها هدیه می دادند. به مسئولین هیات ها هم پیشنهاد و توصیه میکردند جملات قصار و کوتاه و پر مغز فرمایشات اهل بیت(ع) را بر روی پارچه ها و بنرها بنویسید و در محله ها نصب نمایید. به بنده هم امر کردند با همکاری جوانان محل پایه های پرچم برای سر در هر خانه درست کنید و در مناسبت ها پرچم شادی و عزا نصب کنید که با توفیق و همکاری جوانان محل این کار انجام شد. برای برخی از هیات های اراک  هم بنده امر کردند برخی از رجزهای حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و حضرت ابوالفضل العباس(ع) را ترجمه کنم و به پارچه نویسان بدهم و بعد انها را تحویل هیئات دهم.

راه اندازی ایام فاطمیه در شهر اراک و روستاهای مجاور

یکی از ابتکارات مرحوم آیت الله عندلیب این بود که بزرگداشت ایام فاطمیه را در شهر اراک و در شهرها و روستاهای مجاور راه اندازی و پایه گذاری کردند. به گفته بسیاری از مسئولین هیات های عزاداری و مساجد محلات اراک و شهرها و روستاهای اطراف آن بزرگداشت ایام فاطمیه در آن مناطق مرسوم نبود و اولین سخنران و خطیبی که پیشنهاد برگزاری مجالس فاطمیه را دادند مرحوم عندلیب بودند. حتی یکی از مسئولین هیات های اراک می گفتند زمانی که هیچ پرچم عزاداری برای حضرت زهرا(س) نبود مرحوم عندلیب به پارچه نویس سفارش دادند با پول شخصی خودشان چند پارچه با نام مبارک حضرت زهرا(س) آماده کند و نصب کردند و مجالس را ایشان راه اندازی کردند و بعد از آن هم با پیشنهاد مراجع عظام تقلید روز شهادت حضرت زهرا(س) از سوی دولت تعطیل اعلام شد و روز به روز بر گسترش عزاداری ایام فاطمیه افزون شد.

تشویق به برپایی دسته های عزاداری

یکی دیگر از جلوه های ارادت و فعالیت های فرهنگی تبلیغی مرحوم آیت الله عندلیب تشویق به برپایی دسته های عزاداری بود. برای جوانان و هیات های تازه شکل گرفته سخت بود و شاید به خاطر کم بودن جمعیت خجالت می کشیدند که دسته عزاداری به راه بیاندازند. لکن مرحوم عندلیب اصرارداشت دنبال جمعیت نباشید شما راه بیاندازید جمعیت هم به مرور زیاد می شود. امروز شاهد حجم گسترده و جمعیت فراوان عزاداران حسینی و فاطمی در شهرهای مختلف از جمله شهر اراک هستیم. به مسئولین هیات حضرت ولی عصر(عج) قم نیز همواره توصیه و سفارش به پریایی دسته عزاداری میکردند و بنیانگذار دسته عزاداری روز شهادت حضرت زهرا(س) این هیات بودند. یک بار هم که پلیس تصمیم گرفته بود جلوی علم کشی و چهلچراغ آوردن هیات ها را در شهر اراک بگیرد ایشان با کمال شجاعت و با در دست گرفتن رساله اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری و همچنین فتوای حضرت امام خمینی قدس سره در محل تجمع عزاداران فتوای مبارک امامین انقلاب را قرائت کردند و همواره بر عزاداری سنتی تاکید داشتند. جوانان زیادی به خاطر جاذبه های عزاداری سنتی به هیات ها می آمدند و از همین طریق با راه و منش و سلوک ابی عبدالله آشنا می شدند.

به یاد خدا بودن ولو چند لحظه

یکی از درس های مرحوم عندلیب این بود که هر کسی را با هر قیافه و شکل و ظاهری هست در مجالس راه بدهید و جلوی کسی را نگیرد و ممانعت از حضور کسی نکنید چرا که اولا صاحب این مجالس اهل بیت وابی عبدالله الحسین(ع) هستند و ما کاره ای نیستیم ثانیا ولو چند لحظه این افراد به یاد خدا باشند و از غفلت و کارهای دیگر و احیانا گناه فاصله بگیرند همین برکت و رحمت و جرقه ای برای نجات است. در این باره هم به سرگذشت افراد زیادی از جمله رسول ترک اشاره می کردند و میگفتند امسال رسول ترک ها هم امروز هستند باید آنها را دریابیم و جذب کنیم. سیاست جذب حداکثری سیاست قطعی تبلیغی ایشان بود.