به قلم: حجت الاسلام دکتر حسین عندلیب

مرحوم آیت الله حاج شیخ محسن عندلیب در ۱۵/۹/۱۳۲۷ در شهر تهران دیده به جهان گشود. ایشان از یارین دیرین امام و انقلاب و مبارزین نهضت بزرگ انقلاب اسلامی بود که پس از عمری مجاهدت در مسیر ترویج معارف اهل بیت(ع) و تربیت طلاب و دفاع از آرمان های ارزشمند انقلاب و نظام مقدس جمهوری اسلامی در سیزدهم دی ماه ۱۴۰۱ «روز ملی مقاومت» و همزمان با سالگرد شهادت سپهبد حاج قاسم سلیمانی به ملکوت اعلی پیوست. درادامه مروری بر مهمترین فرازهای حیات علمی، سیاسی و اجتماعی آن عالم ربانی می نماییم.

آغاز فعالیت های سیاسی

ایشان فعالیت های سیاسی خود را از ابتدای نهضت امام خمینی(ره) با پخش اعلامیه های که از امام جماعت مسجد محل سکونتشان در تهران گرفته بودند آغاز کردند.

ورود به حوزه علمیه

در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی وارد مدرسه علمیه مروی تهران شدند و پس از دو سال به حوزه عملیه مقدسه قم وارد شدند. و اولین تدریس خود را با رساله شریف توضیح المسائل امام خمینی(ره) آغاز کردند و بعدها تدریس دروس مقدمات تا سطوح عالی را در حوزه های علمیه قم و اراک ادامه دادند.

اعلمیت حضرت امام(ره)

خرداد سال ۴۹ بود که مرجع تقلید شیعیان جهان‌ آیت الله ‏‏سید محسن حکیم‏‏ درگذشت. ‏‎ پس ‏‎ ‎‏از رحلت آیت الله حکیم، دوازده تن از اساتید و فضلای برجسته حوزه علمیه قم با ‏‎ ‎‏انتشار اعلامیه‌ای حضرت آیت الله العظمی امام خمینی را به عنوان مرجع مسلمانان معرفی کردند.‏ مرحوم آیت الله عندلیب با همراه استاد خود مرحوم آیت الله جلیلی تبریزی جهت معرفی اعلمیت حضرت امام(ره) به شهرهای همدان، کرمانشاه، سنندج و زنجان سفر کردند و با برگزاری جلسات با علمای آن شهرها و عموم مردم درباره معرفی و ترویج مرجعیت حضرت امام(ره) گام های شایسته ای را برداشتند.

آذرماه ۱۳۴۹ اوج فعالیتهای سیاسی و اولین دستگیری

در یکی از روزهای جمعه آذرماه ۱۳۴۹ بود که ایشان را به همراه یکی دیگر از مبارزین در مقابل مدرسه فیضیه قم به همراه ۵۰ عدد رساله ملحقات حضرت امام خمینی(ره) دستگیر و به ساواک قم منتقل کردند. ایشان در این باره می گوید: « در آن زمان رئیس شهربانی شخصی بنام اصغر کامکار بود که رعب و وحشت زیادی را در میان مردم ایجاد کرده بود. او با چهره‌ای ترسناک و برافروخته وارد سلول شد و نگاهی به من کرد و رفت. پس از اینکه هر کدام از ما را به سلول انفرادی بردند، باز جویی آغاز شد. در ابتدای بازجویی شرطی گذاشتم و این چنین شروع کردم: «اگر به حضرت امام(ره) و یا مادرم جسارت کنید یک کلمه حرف نمی‌زنم». بازجو پرسید: جزوه ها را از کجا آورده‌اید؟ فهمیدم که اینها دنبال چاپخانه‌ای هستند که در قم این جزوات را منتشر می‌کند گفتم: از تهران. گفت: از کجای تهران؟ گفتم: «از مسجد حاج عزیزالله؛ بیرون آمدم یک آقای جلو آمد و گفت این جزوه ها هر کدام یک تومان من هم شصت تومان داشتم و شصت تا جزوه خریدم. میدان شوش سوار ماشین شدم و با رفیقم آقای جوادی همسفر شدم که ایشان گفتند ده تا از این جزوه ها را به من بده، بنده هم ده تا از این جزوه ها را به ایشان دادم». سعی کردم با کلی گویی و ابهام بند را لو ندهم. چنانچه این مشخصات به دور از واقعیت جلوه نمی‌کرد و بازجو به جایی راه نمی‌برد. بازجو گفت: آن قدر می‌زنمت که راستش رو بگی! من هم که بحمدالله آن روز بدن قوی و تنومندی داشتم گفتم یک نفری که حریفم نیستی من چند تای شما رو حریفم. مامور با عصبانیت گفت: پیراهنت رو در بیار! من هم با کمال خونسردی پیراهنم را در آوردم که یک دفعه تلفن زنگ زد و از اتاق بیرون رفت بعد از دقائقی آمد گفت پیراهنت را بپوش شکنجه‌ات نمی‌کنیم.». بعد از آن ایشان را به کمیته ضد خرابکاری تهران منتقل کردند و پس از چند روز به زندان قزل قلعه منتقل کردند. بعد از آن نیز به زندان قصر منتقل شدند. در این ایام نیز دادگاه محاکمه ایشان تشکیل شد. ایشان در این باره میگوید: « در دادگاه بدوی شرکت کردیم و چون در قانون آمده بود که باید برای متهم وکیل تسخیری گرفته شود برای ما وکیل صوری گرفته بودند. در جلسه دادگاه اسم شاه را بردند همه بلند شدند ولی من از روی صندلی بلند نشدم ، یک دفعه وکیل ما گفت: آقای قاضی! ببینید اسم اعلاحضرت همایونی بر ده شد ولی این آقا بلند نشد؟! من گفتم : سالبه به انتفاء موضوع است من اصلا به شاه علاقه ای ندارم تا بخواهم به احترام او بلند شوم. ». ایشان در بیان خاطره ای از ایام زندان می گویند: « یک روز دیگر «ساقی» مرا به اتاقش احضار کرد. به من پیشنهاد همکاری داد و گفت: اگر با ما همکاری کنی برایت زن می گیریم، ماشین خوب، حقوق و مزایا… پرسیدم: همکاری یعنی چه ؟   با تعجب گفت: نمی دونی همکاری یعنی چه ؟  گفتم: نه!  گفت: تو را به قم بر می گردانیم، هرکس را دیدی که از این جزوه ها داشت مخفیانه یک تلفن به ما بزن، حتی نمی‌گذاریم ماموران ما در قم تو را بشناسند. هیچ کس، هیچ چیز نمی‌فهمد و این موضوع بین خودمان می ماند. گفتم: عیبی ندارد ولی یک شرطی داره! با خوشحالی گفت: چه شرطی ؟ گفتم : به شرطی که خدا هم نداند من با شما همکاری می کنم. یعد برخاستم و از اتاق بیرون آمدم. و ساقی هم چنان بهت زده بر جایش نشسته بود…». همچنین دربیان خاطره ای از سید آزادگان مرحوم حجت الاسلام و المسلمین ابوترابی فرد می گویند: « در آن ایام که در زندان به سر می بردیم، هرشب نوبت یکی از دوستان بود که ظرف ها را بشوید. اما این عزیز- مرحوم آقا سید علی اکبر ابوترابی(قدس سره)- نمی‌گذاشت دوستان ظرف ها را بشویند. بارها دیدم نیمه های شب از خواب برخاسته و پس از نماز شب، آرام آرام مشغول شستن ظرف‌ها می‌شدند. وقتی دوستان از خواب بر می‌خاستند و این صحنه را می‌دیدند خجالت زده و شرمگین شده و با تشکر فراوان از ایشان می خواستند که این زحمت دیگر تکرار نشود. ولی فایده ای نداشت و ایشان به کار خودشان ادامه می‌دادند. عمل و رفتار ایشان، مرا به یاد سیره امام العارفین حضرت سجاد(علیه السلام) می‌انداخت که در سفرهای خود خصوصا در سفر معنوی حج، سعی می کردند ناشناخته بمانند تا کارهای دیگران را انجام دهند و به دیگران خدمت کنند. آری!اخلاق و عرفان عملی در رفتار و کردار آن عزیز موج می‌زد.». ایشان پس از تحمل یک سال از زندان آزاد گردیدند.

دستگیری مجدد و تبعید در قالب گروه ۲۵ نفری

مردادماه سال ۱۳۵۲ که به دستور مستقیم «رئیس ساواک ایران» و پس از مشورت با شخص محمدرضا پهلوی که گفته بود: «شما که آن‌ها را می‌شناخته‌اید چرا تا به حال اقدامی نکرده‌اید. توجه داشته باشید به منطقه بلوچستان تبعید نشوند.» و با هدف منزوی کردن و جلوگیری از فعالیت های لیدرهای اصلی نهضت امام خمینی(ره)، ۲۵ نفر از علما و اساتید طراز اول حوزه علمیه قم را به شهرهای مختلف تبعید می نمایند. مرحوم آیت الله عندلیب نیز در ابتدا به شهربابک و سپس به همراه مرجع عالیقدر مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی به شهر یزد به مدت سه سال تبعید شدند. در تبعیدگاه نیز علاوه بر فراگیری دروس فقه و اصول از محضر اساتید حوزه یزد درس خصوصی مکاسب و کفایه را در محضر آیت الله العظمی فاضل لنکرانی فراگرفتند. همچنین با تشکیل هسته های کوچک مبارزتی و با همکاری دو معلم مبارز آقایان رحیمی و صانعی به پخش اعلامیه ها حضرت امام و همچنین سفرهای تبلیغی به روستاهای اطراف  فلسفه نهضت امام خمینی را برای مردم تبیین می کردند.

ادامه فعالیت های مبارزاتی تا پیروزی انقلاب اسلامی

مرحوم آیت الله عندلیب پس از پایان دوران تبعید تا پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت های مبارزاتی خود ادامه دادند و با سفربه شهرها و روستاهای ایران و توزیع اعلامیه های حضرت امام خمینی و سخنرانی و وعظ مردم را دعوت به مبارزه علیه رژیم سفاک پهلوی می کردند. تا اینکه در دی ماه سال ۱۳۵۶ برای چندمین بار از سوی ساواک ممنوع المنبر گردید.

فعالیت ها و اقدامات پس از پیروزی انقلاب اسلامی

فعالیت های مرحوم آیت الله عندلیب پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس، تبلیغ و تاسیس مساجد و ایجاد موسسات خیریه عام المنفعه و هیات مذهبی معطوف گردید. ایشان سالها در کسوت تدریس در حوزه علمیه اراک اشتغال به تدریس دروس سطوح عالی داشتند. همچنین همواره در ایام تبلیغی در شهرهای مختلف کشور خصوصا شهر اراک سخنرانی می کردند و هیات مذهبی با محوریت جوانان تاسیس کردند. حل اختلاف بین افراد، خانواده ها، اقوام، طوائف و حتی مردم روستاها یکی دیگر از فعالیت های برجسته این مبارز انقلابی بود. تاسیس مسجد جامع روستای لنجاب از توابع شهر خنداب، خریداری نصف زمین و ساخت کل بنای مسجد حضرت ولی عصر واقع در میدان توحید قم، مسجد و مجتمع فرهنگی و صندوق قرض الحسنه حضرت امام صادق(ع) واقع در شهرک صنعتی اراک که به همت آیت الله محسنی گرکانی و با پیگیریهای مرحوم آیت الله عندلیب تاسیس شد. همزمان با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران، ایشان اقدام به تاسیس صندوق قرض الحسنه رسالت واقع در محله نیروگاه کردند. این صندوق تاکنون میلیاردها تومان به صورت قرض الحسنه به مردم اعطاء کرده است و ده ها باب منزل و مغازه را به صورت اقساطی در اختیار طلاب و مومنین قرار داده است و منشا خیرات و برکات فراوانی شده است. همچنین این موسسه اقدام به توزیع سبدهای غذایی بین خانواده ها ایتام و مستمندان در طول سال می نماید. همچنین ایشان چند سال امامت جماعت حرم مطهر امام خمینی(ره) را به عهده داشتند.

پاسخ منفی به هیئت سکولار

از آنجایی که مرحوم آیت الله عندلیب با عنایت الهی و اهل بیت(ع) از سخنرانی و صدا و نوای خوشی برخوردار بودند برخی گروه‌های غیر انقلابی تمایل داشتند در مراسم های خود از ایشان استفاده کنند. ایشان می گویند:  بعد از یکی از مجالسی یکی از مسئولین این گروه ها به مقابل هیئتی که سخنرانی می کردم آمده بود. مرا دید و خیلی تعریف و تمجید کرد. گفت حاج آقا! شما سخنران دائمی برنامه های ما شوید تمام مخارج زندگی شما را به نحو شایسته تامین می کنیم. فقط به این شرط که به امام، رهبری و شهدا دعا نکنید! بنده گفتم: از عمق وجود به امام، رهبری و شهدا اعتقاد و باور دارم و هرگز بدون نام و یاد این بزرگوارن منبر نمی روم! وی که جدیت و عصبانیت ایشان را دیده بود محل را ترک کرده بود.

سلوک شخصی

یکی از جنبه‌های بسیار نمایان و آشکار این عالم ربانی، تقوا و پرهیزکاری و احتیاط ایشان است. اهتمام به اقامه نماز اول وقت، روزه‌های مستحبی، قرائت قرآن، انجام اعمال روزهای خاص و… همگی جلوه‌های زیبا از تقوای ایشان است.همچنین تقید به کسب روزی و درآمد حلال و دقت در پاک بودن مالی که به دست می‌آید نیز از نکات برجسته در سیره عملی ایشان است. تذکر مرتب و یادآوری قیامت و توشه برداری برای آن یکی دیگر از نشانه های تقوای ستودنی در این عالم بزرگوار است. همچنین ایشان به برپایی مجالس عزاداری برای اهل بیت(ع) و انجام عزاداری سنتی و راه اندازی روضه های خانگی همواره تاکید داشتند. در فرازی از وصیت نامه ایشان آمده است: «و بدانید اینکه ما هرچه داریم از عنایات اهل بیت(ع) می باشد و توصیه به تقوای الهی می نمایم زیرا امام معصوم(علیه السلام) فرمود: «به ولایت ما نمی رسید مگر با تقوی و ورع» و چه خوش است در مجالس اهل بیت(ع) با طهارت وارد شوید».

استقامت در صراط مستقیم ولایت فقیه

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و قرار گرفتن برخی از مبارزین انقلابی در طیف های سیاسی موسوم به «چپ» بارها از ایشان برای حضور در جلسات و محافل این جریانات دعوت به عمل آمد لکن ایشان هیچ گاه در جلسات این گروه شرکت نکردند و همواره از ولایت فقیه حمایت و پیروی کردند. به طوری که رکن رکین همه ی سخنرانی های ایشان بیان ارزش های انقلاب، امام و رهبری بود. در فرازی از وصیت نامه ایشان آمده است: «و همه را توصیه می کنم به پیروی از مقام منیع ولایت فقیه، حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی) چرا که امام راحل عظیم الشان و قائد بزرگ انقلاب فرمودند: «پشتیبان ولایت فقیه باشید تا به این مملکت آسیبی نرسد».

آخرین سفارش

در فراز پایانی وصیت نامه ایشان نیز آمده است: «در خاتمه همگان به خصوص همسر و فرزندان را توصیه و سفارش می کنم در نماز جماعت و جمعه شرکت نمایند و در مجالس روضه خوانی و مجالس مذهبی شرکت نموده و حسن سلوک با اقوام و دوستان و همسایه ها و با خودشان را تقاضامندم و پشتببانی همه جانبه از نظام مقدس جمهوری اسلامی که یادگار ارزشمند امام راحل عظیم الشان است. و از همه التماس دعا دارم و همگان را به خداوند متعال سپرده و در ظل عنایات اهل بیت(علیهم السلام) بوده باشند.»

 

تصمیم به تار و مار کردن روحانیون طرفدار امام خمینی(ره) در سال ۱۳۵۲ از طرف رئیس ساواک

 

تاریخ انتشار: ۰۴ فروردين ۱۳۹۸

 

از: قم                                                                                         تاریخ: ۱۶ / ۵ / ۱۳۵۲

به: کل سوم۳۱۲                                                                               شماره: ۷۷۶ / ۱م

عطف: ۴۷۸۰ / ۳۱۲ ـ ۱۵ / ۵ / ۵۲

در بررسی‌هائی که به عمل آمده و با توجه به سوابق موجود افراد مشروحه زیر که در حوزه علمیه قم صاحب نفوذ می‌باشند، از طرفداران جدی و فعال خمینی بوده و هر یک در آن اداره کل نیز سوابقی دارند و با انجام تبلیغات و صرف وجوهات، طلاب حوزه را به طرفداری از خمینی تشویق می‌نمایند. ضمن عرض این که سال تحصیلی اوایل مهرماه شروع خواهد شد به منظور جلوگیری از فعالیت‌های آینده آنان این ساواک پیشنهاد می‌نماید که قبل از شروع، نامبردگان را احضار و تعهدی از آنان اخذ گردد که به طور کلی منطقه را ترک و در محل دیگری غیر از شهرستان‌های قم ـ تهران ـ مشهد اقامت نمایند و در صورت عدم اجرای این دستور با تشکیل کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی نسبت به طرد آنان از منطقه اقدام شود که به او ن ع ک ی ب ی ت[۱] از فعالیت‌های طلاب طرفدار خمینی که تعداد کثیری می‌باشند در حد وسیعی کاسته شده و آرامش نسبی فراهم خواهد شد. ضمناً آنچه به نظر می‌رسد این اقدام ابتدا بدون عکس‌العمل نیست زیرا سنگر طرفداران خمینی شکسته خواهد شد و امکان انجام اقداماتی از قبیل تهیه و توزیع اعلامیه در این زمینه و ایجاد اجتماعات و تظاهراتی از جانب طلاب جوان حوزه و همچنین فشار به مراجع به منظور تعطیل درس و نماز و تحریکاتی در بازار قم به حمایت از این عده متصور است که بایستی بدواً پیش‌بینی‌های لازم جهت ش ق ت ت ل و ی ج^[۲] کادر امنیت داخلی این ساواک معمول و شدیداً هرگونه فعالیتی را به موقع در نطفه خفه کرد. باید به عرض برساند که کادر موجود با توجه به حجم کار کسر بود پرسنل، همان‌طور که طی گزارشات مکرر به عرض رسیده و مورد تصویب نیز واقع شده قادر به انجام امور جاری ساواک نیز نبوده و با شروع اقداماتی که به عرض رسید و درگیری‌های زیاد که در پی خواهد داشت مسلماً دچار نارسائی بیش از حد گردیده و نتیجه قطعی و غائی عاید نمی‌گردد این نکته لازم به توضیح است که پیشنهادات این ساواک همیشه به موقع تقدیم و بر اساس احتیاجات تقاضای ایجاد تسهیلات برای انجام آن شده لکن ستاد به علت درگیری‌های زیاد در اکثر موارد به این‌گونه پیشنهادات هیچ‌گونه پاسخی ندارد و علیهذا مقرر فرمائید پس از بررسی‌های لازم درصورت تصویب و موافقت با این پیشنهاد نظریه عالی را امر به ابلاغ فرمایند تا در اجرای آن اقدام و نتیجه به عرض برسد.

مهران

۱ـ شیخ عبدالرحیم ربانی شیرازی ۲ـ شیخ حسینعلی منتظری ۳ـ شیخ حسن صانعی ۴ـ شیخ احمد منتظری ۵ـ شیخ احمد جنتی لادانی  ۶ـ شیخ محمدعلی گرامی ۷ـ نعمت‌اله صالحی    ۸ـ علی‌اکبر فیض‌الهی معروف به مشکینی ۹ـ شیخ صادق صادقی خلخالی ۱۰ـ شیخ محمدصادق کرباسی معروف به تهرانی ۱۱ـ شیخ علی‌اصغر احمدی ۱۲ـ شیخ احمد آذری بیگدلی ۱۳ـ شیخ ابوالقاسم خزعلی ۱۴ـ شیخ یحیی انصاری شیرازی ۱۵ـ شیخ مهدی ربانی املشی ۱۶ـ شیخ محمد جعفری گیلانی ۱۷ـ فتح‌اله امید ۱۸ـ شیخ محسن عندلیب شیرازی ۱۹ـ عبدالمجید معادیخواه (مرادی‌خواه) ۲۰ـ شیخ محمد یزدی ۲۱ـ محمد واعظ عبائی ۲۲ـ عبدالمجید مولانا ۲۳ـ محمد فاضل لنکرانی ۲۴ـ شیخ محمد مؤمن ۲۵ـ شیخ عباس محفوظی ۲۶ـ سیدمحمد ورامینی ۲۷ـ احمدی میانجی

به عرض می‌رساند ۱۷ / ۵

۱ـ فوری کلیه طرفداران خمینی باید از منطقه طرد شوند. مراتب به ساواک قم ابلاغ شود.

۲ـ به شهربانی شرحی نوشته شود که چنین تصفیه‌ای در قم شروع شده مراقبت و تقویت نمائید.

۳ـ در مورد کسر سازمان ساواک قم بررسی و فعلاً دو نفر به عنوان مأمور اعزام شوند. ۱۷ / ۵ / ۵۲

*****

از: مرکز                                                                          تاریخ: ۱۷ / ۵ / ۱۳۵۲

به: ساواک قم                                                                   شماره: ۴۹۲۹ / ۳۱۲

بازگشت به: ۷۷۶ / ۲۱ـ۱۶ / ۵ / ۵۲

    با انجام پیش‌بینی‌های لازم سریعاً با تشکیل کمیسیون امنیت اجتماعی نسبت به طرد افراد مورد بحث از منطقه اقدام گردد. دو نفر کارمند به عنوان مأمور اعزام خواهند شد. نتیجه اقدامات اعلام.

ثابتی

۱۷ / ۵

*****

شماره: ۴۹۱۴ / ۳۱۲                                                                      تاریخ: ۱۷ / ۵ / ۱۳۵۲

از: ساواک                                                   به: ریاست شهربانی کل کشور(اداره اطلاعات)

درباره: تصفیه روحانیون ناراحت و طرفدار خمینی در شهرستان قم

    اقداماتی برای تصفیه روحانیون ناراحت و طرفداران خمینی در شهرستان قم در جریان می‌باشد و قریباً برنامۀ طرد آنان از شهرستان مذکور به مورد اجرا گذارده خواهد شد و احتمال می‌رود به دنبال این اقدام طلاب و روحانیون دست به تحریکات و اقداماتی به منظور اخلال در نظم منطقه بزنند، علیهذا خواهشمند است دستور فرمائید جهت جلوگیری از تشنجات احتمالی نسبت به افزایش مراقبت و تقویت نیروی شهربانی شهرستان قم اقدام و از نتیجه این سازمان را آگاه نمایند.

رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور ـ ارتشبد نصیری

از طرف ۱۷ / ۵ / ۵۲

*****
شماره: ۴۹۰۴                                                        تاریخ: ۱۷ / ۵ / ۱۳۵۲

بولتن ویژه

درباره: طرفداران خمینی

    در اجرای اوامر صادره در زمینه تار و مار نمودن طرفداران خمینی، با استفاده از فرصتی که بر اثر اختلاف آن‌ها با هواداران گلپایگانی به دست آمده[۲] به استحضار می‌رساند: نسبت به شناسایی عناصر مذکور و جمع‌آوری مدارک مستند علیه آنان اقدام و تا این تاریخ تعداد چهار نفر از این افراد توسط کمیته مشترک ضدخرابکاری در تهران و مشهد و نیز چهار نفر دیگر از آن‌ها توسط ساواک شهرستان قم دستگیر و بازداشت شده‌اند.

اقدامات در زمینه شناسایی سایر افراد مورد نظر ادامه یافته و تعداد ۲۶ نفر دیگر شناخته شده‌اند که ضمن هواداری از خمینی مبادرت به تحریکاتی در شهرستان قم می‌نمایند. دستگیری این عده به علت شرایط خاصی که از نظر مذهبی در قم وجود داشته قبلاً به مصلحت تشخیص داده نشده بود، لیکن اکنون با استفاده از فرصت و این‌که پیش‌بینی‌های لازم از جهت جلوگیری از تشنجات احتمالی صورت گرفته و به شهربانی کل کشور توصیه گردیده که با تقویت شهربانی شهرستان قم آمادگی کافی برای مقابله با وقایع و تحریکات عناصر ناراحت و متعصبین مذهبی را داشته باشد، تصمیم بر آن است که در صورت استقرار اراده سنیه مبارک ملوکانه، اقدام به تبعید تدریجی این افراد از منطقه قم و اعزام آنان به مناطق مختلف و دوردست کشور گردد.

با تقدیم فهرست اسامی ۲۶ نفر افراد مورد نظر با شرح مختصری از سوابقشان مستدعی است اوامر مبارک را در این زمینه ابلاغ فرمایند.

۱ـ شیخ حسینعلی منتظری فرزند علی: از روحانیون افراطی می‌باشد که در شهرستان قم و نجف‌آباد اصفهان طرفدارانی دارد که تحریکات و اقداماتی در این شهرستان‌ها به نفع خمینی انجام داده است.

۲ـ شیخ حسن صانعی  فرزند محمدعلی: یکی از مقسمین وجوهات شرعیه خمینی بوده که فعالیت‌هایی به نفع وی انجام داده است.

۳ـ شیخ احمد منتظری فرزند علی‌اصغر: از طرفداران سرسخت خمینی می‌باشد.

۴ـ شیخ احمد جنتی فرزند هاشم: به جهت فعالیت و اقدام به نفع خمینی و همکاری با برخی از عناصر وابسته به گروه‌های مذهبی برانداز در سال‌های ۴۵ و ۵۰ و ۵۱ دستگیر و بازداشت گردیده است.

۶ـ شیخ نعمت‌اله صالحی نجف‌آبادی فرزند حسینعلی: یکی از طرفداران سرسخت خمینی و نویسنده کتاب شهید جاوید می‌باشد.

۷ـ علی‌اکبر فیض مشکینی فرزند علی: در سال ۴۹ ضمن صدور اعلامیه‌ای مرجعیت خمینی را تأیید و در همان سال دستگیر و سپس آزاد شده است.

۸ ـ شیخ محمدصادق کرباسچی تهرانی فرزند ابوالقاسم: به نفع خمینی فعالیت و وجوهات شرعی جهت مشارالیه را جمع‌آوری می‌نماید.

۹ـ علی‌اصغر احمدی فرزند محمدمهدی: ضمن فعالیت به نفع خمینی مطالبی در تأیید و تمجید اقدامات خمینی و تبلیغ به نفع وی انجام داده است.

۱۰ـ احمد بیگدلی آذری فرزند حسینعلی: اقدامات و فعالیت‌های متعددی به نفع خمینی و علیه مصالح کشور انجام و در سال‌های ۴۵ و ۵۱ دستگیر و بازداشت گردیده است.

۱۱ـ شیخ عباس محفوظی فرزند عیسی: یکی از تقسیم‌کنندگان وجوهات شرعی خمینی است که اقدامات و فعالیت‌های متعددی به نفع خمینی انجام داده است.

۱۲ـ احمد واعظی سبزواری ـ واعظی حسینی ـ میانجی فرزند سیدتقی، یکی از روحانیون افراطی طرفدار خمینی است.

۱۳ـ شیخ ابوالقاسم خزعلی فرزند غلامرضا: به طرفداری از خمینی در منابر سخنرانی‌هایی نموده که به همین جهت چندین بار ممنوع‌المنبر و یک بار نیز در سال ۵۱ دستگیر و بازداشت گردیده است.

۱۴ـ مهدی ربانی رانکوهی فرزند ابوالمکارم: به علت فعالیت به نفع خمینی و همکاری با برخی از عناصر وابسته به گروه‌های برانداز مذهبی در سال‌های ۴۳ و ۵۱ دستگیر و بازداشت شده‌است.

۱۵ـ فتح‌اله امید ـ امیدی ـ فرزند محمود: به جهت فعالیت به نفع خمینی و ایراد سخنرانی‌های خلاف مصالح مملکتی در سال ۴۴ دستگیر و محکومیت حاصل کرده‌است و پس از آزاد شدن از زندان نیز فعالیت‌هایی به نفع خمینی داشته است.

۱۶ـ محسن عندلیب فرزند محمدجواد: در سال ۴۹ به اتهام تهیه و توزیع توضیح‌المسائل خمینی بازداشت و یک سال محکومیت حاصل نموده است.

۱۷ـ عبدالمجید معادیخواه فرزند حسین: در تظاهرات طلاب علوم دینی مدرسه فیضیه قم که به جانبداری از محکومین گروه‌های برانداز در سال ۵۱ برپا شده بود شرکت و دخالت داشته که دستگیر و بازداشت و همچنین اقداماتی به نفع خمینی انجام داده است.

۱۸ـ محمد یزدی فرزند علی: در سال ۵۱ به اتفاق عده‌ای از طلاب ناراحت با مراجعه به منازل مراجع دینی، خواسته به عنوان اعتراض به احکام صادره در مورد محکومین گروه‌های برانداز مذهبی کلاس‌های درس حوزه علمیه قم را تعطیل نماید که به همین علت بازداشت گردیده است.

۱۹ـ محمد واعظ عبایی فرزند حسین: یکی از طرفداران خمینی است که در سال ۵۱ در تظاهرات مدرسه فیضیه قم شرکت[کرد] که به همین جهت دستگیر و بازداشت شده است.

۲۰ـ عبدالحمید مولانا فرزند محمود: در فروش کتب مربوط به خمینی دخالت داشته و فعالیت‌هایی به نفع وی نموده‌است.

۲۱ـ محمد موحدی گیلانی لنکرانی فرزند فاضل: در سال ۴۴ نامه‌ای به خمینی نوشته و از انتقال وی به نجف ابراز خرسندی نموده‌است و در سال ۴۹ به همراه عده‌ای از ایادی خمینی اعلامیه‌ای منتشر و مرجعیت خمینی را تأیید نموده است.

۲۲ـ شیخ محمد دانش‌زاده معروف به مؤمنی قمی فرزند عباس: از طرفداران سرسخت خمینی می‌باشد که اعلمیت وی را صراحتاً اعلام داشته است.

۲۳ـ محمد جعفری ورامینی فرزند ابراهیم: یکی از محرکین وقایع ۱۵ خرداد سال ۴۲ می‌باشد که تبلیغاتی به نفع خمینی می‌کرده و مطالب خلافی نیز در مواقع مختلف اظهار داشته است.

۲۴ـ شیخ یحیی انصاری شیرازی فرزند محمد: از طرفداران سرسخت خمینی است که در سال ۴۹ به اتفاق عده‌ای از طرفداران وی تلگراف تسلیتی در مورد فوت آیت‌اله حکیم جهت خمینی مخابره کرده است.

۲۵ـ شیخ صادق صادقی خلخالی: یکی از طرفداران خمینی است که به نفع وی تبلیغاتی نموده است.

۲۶ـ محمدجعفر گیلانی: یکی از طرفداران سرسخت خمینی است.

۱ـ اوامر مبارک شاهانه شرف صدور یافت شما که آن‌ها را می‌شناخته‌اید چرا تا به حال اقدامی نکرده‌اید.

۲ـ توجه داشته باشید به منطقه بلوچستان تبعید نشوند.

در جزایر تنب ـ ابوموسی ـ قشم ـ هرمز بنادر لنگه و نظیر آن خوب است در مورد بلوچستان که نظر دادم منظور اینست با برنامه عمرانی که در نظر است نباید این منطقه، منطقه تبعیدگاه منظور و به حساب بیاید.

۲۰ / ۵ / ۵۲   اداره یکم خیلی فوری به ساواک قم ابلاغ شود. ثابتی ۲۱ / ۵ / ۵۲

*****

[تاریخ:] ۲۳ / ۵ / ۱۳۵۲

[موضوع:] طرد روحانیون و عناصر اخلالگر طرفدار خمینی از شهرستان قم

در اجرای تصمیمات متخذه در زمینه طرد عناصر اخلالگر و طرفدار خمینی از شهرستان قم، روز ۲۲ / ۵ / ۵۲ وضعیت ۲۵ نفر از عناصر مذکور در کمیسیون امنیت اجتماعی شهرستان مزبور مطرح و طبق رأی این کمیسیون هر یک به یکسال اقامت اجباری در مناطق مختلف کشور از جمله چاه‌بهار، دیلم، گناوه، لنگه، گنبدکاوس، طبس و شوشتر محکوم گردیدند.

ارزیابی خبر: خبر صحت دارد

اقدامات انجام‌شده:

۱ـ مراتب به نخست‌وزیری اعلام گردید و شهربانی و ژاندارمری کل کشور در جریان خبر می‌باشند.

۲ـ دستور داده شد ضمن اجرای فوری رأی صادره با تشکیل جلسه مجددی مدت اقامت اجباری به سه سال (حداکثر مدت) افزایش داده شود.

آنهائی که در یک مسیر هستند با یک اتوبوس یا مینی‌بوس انتقال داده و در شهر مربوطه پیاده نمایند انتقال هر نفر با یک جیپ به صرفه نیست. نعمت نصیری

اداره یکم        اوامر به ساواک قم ابلاغ شود.       ثابتی ۲۸ / ۵ / ۵۲

به استحضار ریاست بخش ۳۱۲ برسد.                   ۲۹ / ۵ / ۵۲

*****

از:قم                                                                 تاریخ: ۲۸ / ۵ / ۱۳۵۲

به: کل سوم ۳۱۲                                                        شماره: ۸۴۷ / ۲۱

عطف: ۵۱۵۱ / ۳۱۲ ـ ۲۵ / ۵ / ۵۲

پیرو اطلاعاتی که تلفناً به عرض رسیده:

    از بیست و پنج نفر محکومین در کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی شهرستان قم تاکنون هفت ‌نفر که در منطقه بودند به محل‌های تعیین شده اعزام و مراتب به ‌عرض رسیده، یک نفر نیز به نام عبدالرحیم ربانی شیرازی فعلاً در مرکز تحت بازجوئی است. هفده نفر باقی‌مانده به علت تعطیلات تابستانی حوزه در حال حاضر در مسافرت می‌باشند که در تحقیقات انجام شده آدرس محل عزیمت پانزده نفر آنان تاکنون مشخص و ذیلاً به عرض خواهد رسید. مقرر فرمائید در صورت تصویب با توجه به آدرس‌های تعیین شده وسیله ساواک‌های مربوطه دستگیر و به قم اعزام تا پس از ابلاغ آرای صادره در زمینه اجرای رأی اقدامات انجام گردد. ضمناً از محل اقامت فعلی دو نفر از آنها به اسامی محسن عندلیب[۳] و محمد دانش‌زاده معروف به مؤمن تاکنون اطلاعی به‌دست نیامده. تلاش در زمینه به دست آوردن آن[ها] ادامه دارد. در صورت حصول نتیجه مراتب به عرض خواهد رسید.

                              مهران

شیخ حسینعلی منتظری نجف‌آباد ـ احمد جنتی لادانی مشهد ـ محمدعلی گرامی تهران و سپس مشهد ـ شیخ نعمت‌‌اله [صالحی] نجف‌آبادی ـ علی‌اکبر فیض مشکینی مشهد و سپس اردبیل و مشهد ـ محمدصادق کرباسچی معروف به تهرانی – تهران ـ احمد آذری بیگدلی مشهد ـ ابوالقاسم خزعلی بروجرد و سپس مشهد ـ یحیی انصاری مشهد ـ محمدجعفر گیلانی مشهد سپس رودسر گیلان ـ فتح‌اله امیدی کرمان سپس خلخال ـ عبدالمجید معادیخواه تهران ـ محمد واعظ عبائی مشهد ـ محمد موحدی گیلانی مشهد ـ عباس محفوظی مشهد

به عرض می‌رساند در صورت تصویب بنا به پیشنهاد ساواک قم اقدام شود. فوری اقدام شود ۲۹ / ۵ / ۵۲ ـ

لینک اسناد در مرکز اسناد تاریخی:

https://historydocuments.ir/?page=post&id=2362&action=%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86%20%D8%B9%D9%86%D8%AF%D9%84%DB%8C%D8%A8

https://historydocuments.org/sanad/?page=show_document&id=tn14hiujnas